godz. 18.00
Hommage á Cziffra – Nowa Generacja
Júlia Pusker, skrzypce
Grzegorz Skrobiński, fortepian
Program:
Karol Szymanowski: Mythes Op. 30
Karol Szymanowski 3 Caprices de Paganini, Op. 40
Henryk Wieniawski: Scherzo tarantella, Op. 16
Bela Bartók: Rhapsody No.1
Zoltán Kodály: Adagio
Bela Bartók: Romanian dances Román Népi Táncok
Ferenc Vecsey: Valse Triste
Jenő Hubay: Carmen Fantasy
Hommage á Cziffra – Nowa Generacja
Recital skrzypcowo-fortepianowy Júlii Pusker i Grzegorza Skrobińskiego
Od wielu lat trwa współpraca pomiędzy węgierskim Cziffra Festival i jednym z najbardziej prestiżowych tematycznych festiwali muzyki klasycznej w Polsce, dzięki której m.in. spuścizna Chopina spotyka się z dziedzictwem legendarnego György Cziffry.
Emblematycznym przykładem połączenia tradycji muzycznych obu krajów będzie wspólny recital nagrodzonego Talentem Festiwalu Cziffry skrzypka oraz pianisty i adiunkta Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, Grzegorza Skrobińskiego. Obaj wykonawcy pozwolą publiczności zajrzeć do repertuaru skrzypcowo-fortepianowego przełomu XIX i XX wieku poprzez utwory sześciu kompozytorów. W pierwszej części koncertu prym będzie wiodła muzyka polska: Scherzo tarantella Wieniawskiego oraz kompozycja Szymanowskiego inspirowana Paganinim (op. 40). W dalszej części wieczoru publiczność będzie mogła rozkoszować się programem od Bartóka do Jenő Hubaya: Zasłużenie popularna Rapsodia nr 1 Bartóka, której melodia verbunkos przeradza się w zaciekłe święto, a następnie rearanżacja z tańców rumuńskich. Wersja słynnego Adaggio Kodálya z 1905 roku zostanie tym razem zagrana na skrzypcach, a następnie wirtuozowska kompozycja słynnego skrzypka z początku XX wieku, Ferenca Vecseya. Recital zakończy Fantazja Carmen Jenő Hubaya, ojca założyciela pierwszej węgierskiej szkoły skrzypcowej.
Wydarzenie organizowane wspólnie przez Cziffra Festival i Festiwal Muzyki Polskiej
Dofinansowano ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Gábor Bethlen Fund Management Ltd.
Júlia Pusker
Chwalona przez Strad Magazine za swoją “magiczną prostotę” i opisana jako prawdziwa “arystokratka” skrzypiec przez La Libre, Júlia Pusker zyskała międzynarodowe uznanie dzięki nagrodzonym występom na prestiżowym Konkursie Skrzypcowym Królowej Elżbiety w Brukseli w 2019 roku. Ostatnie wydarzenia obejmują występy koncertowe z Belgijską Orkiestrą Narodową, Budapesztańską Orkiestrą Festiwalową, Filharmonią Brukselską, Orkiestrą Kameralną Franciszka Liszta, Węgierską Orkiestrą Filharmoniczną i London Mozart Players. Júlia została wybrana do programu Rising Stars Europejskiej Organizacji Sal Koncertowych (ECHO) na sezon 2023-24, kiedy to wystąpi z recitalami solowymi w najbardziej prestiżowych salach koncertowych w Europie. Są to między innymi Casa da Música Porto, Concertgebouw Amsterdam, Elbphilharmonie Hamburg, Festspielhaus Baden-Baden, Konzerthaus Dortmund, Konserthuset Stockholm, Philharmonie Cologne, Sage Gateshead, Théâtre des Champs-Elysées Paris, Wiener Konzerthaus i Müpa Budapest. Występowała już z recitalami i brała udział w festiwalach i kursach mistrzowskich w całej Europie, w tym w Besançon Music Festival, IMS Prussia Cove, Holland International Music Sessions, Kronberg Academy i Santander Festival Academy. Jako kameralistka Júlia dzieliła scenę i współpracowała z takimi artystami jak Kristóf Baráti, Frank Braley, Gautier Capuçon, Gary Hoffman, Tommaso Lonquich, Jean-Yves Thibaudet i István Várdai. Oprócz sukcesu w Konkursie Królowej Elżbiety, Pusker była laureatką wielu znaczących nagród, takich jak renomowana nagroda Junior Prima Prize i Cziffra Festival Prize, które honorują najlepszych węgierskich młodych muzyków. Jej najnowsze nagrania obejmują II Koncert skrzypcowy Erica Tanguy’ego z Jyväskylä Sinfonia pod batutą Ville Matvejeffa dla wytwórni Ondine oraz jej solowy album z Zoltánem Fejérvári zatytułowany “Schubert on Violin” dla Hungaroton. Urodzona w rodzinie muzyków na Węgrzech, Júlia rozpoczęła edukację muzyczną w Akademii Liszta w Budapeszcie, a następnie przeniosła się do Anglii, aby studiować u György Pauka w Royal Academy of Music w Londynie, gdzie w 2016 roku uzyskała tytuł magistra muzyki z wyróżnieniem. W latach 2016-2021 była artystką-rezydentką w Queen Elisabeth Music Chapel w Brukseli, pracując z Augustinem Dumayem. Júlia gra na skrzypcach Matteo Goffriller z 1690 roku, uprzejmie wypożyczonych z kolekcji Michaela Guttmana.
Grzegorz Skrobiński
Pianista kameralista i solista, doktor sztuki na Uniwersytecie Muzycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie i adiunkt w Katedrze Kameralistyki Fortepianowej przy UMFC. Absolwent Uniwersytetu w klasie fortepianu prof. Elżbiety Tarnawskiej i w klasie kameralistyki fortepianowej prof. Katarzyny Jankowskiej-Borzykowskiej. Pracował pod kierunkiem najwybitniejszych pedagogów na świecie, takich jak: Kevin Kenner, Dang Thai Son, John O’Connor, Hiroko Nakamura, Sergei Babayan, Viera Nossina, Viera Gornostajewa, Ewa Pobłocka, Andrzej Tatarski, Kazimierz Michalik, Andrzej Bauer, Iwan Monigetii i Jerzy Marchwiński. Koncertował na większości prestiżowych scen w Polsce, m.in. w Filharmonii Narodowej w Warszawie, Narodowym Forum Muzyki we Wrocławiu, siedzibie Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach, siedzibie Sinfonii Varsovii w Warszawie, Zamku Królewskim w Warszawie i sali koncertowej Centrum Europejskiego im. Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach. Występował w większości krajów europejskich, a także w Azji oraz Afryce. Współpracuje z najwybitniejszymi artystami, takimi jak Konstanty Andrzej Kulka, Bartłomiej Nizioł, Janusz Wawrowski, Agata Szymczewska i Marcin Markowicz. Nagrał pięć płyt: Modern Soul (CD Accord) z Agatą Szymczewską, Different Things (CD Accord) z Marcinem Markowiczem, Per Musica ad astra (DUX) z Martą Gębską, Halina Krzyżanowska – Chamber Music z Andrzejem Gębskim oraz Nowakowski – Chopin z Warsaw String Ensemble i z Martą Gębską, na której znalazły się takie kompozycje jak Kwintet fortepianowy Esdur op. 17 czy Duo op. 18 Józefa Nowakowskiego (światowa premiera). Był jurorem na międzynarodowych i ogólnopolskich konkursach pianistycznych i kameralnych. Jest wykładowcą na wielu ogólnopolskich i międzynarodowych kursach mistrzowskich, m.in. w Książu, Pile, Łańcucie, Kołobrzegu, Zakopanem, Lusławicach, Suwałkach oraz Krynicy Górskiej.
Mity i Kaprysy według Paganiniego Karola Szymanowskiego powstały prawie w tym samym czasie – w pierwszych latach wielkiej wojny, gdy rozpadał się stary świat, zmuszając artystów do chronienia się „na krańcach sztuki subiektywnej” – jak to ujęła Stefania Łobaczewska w monografii kompozytora. Oba utwory nie mają ze sobą wiele wspólnego, wyjąwszy wyjątkowo staranne podejście do spraw techniki skrzypcowej, które zawdzięczają współpracy autora z pierwszymi wykonawcami: Pawłem Kochańskim i Wiktorem Goldfeldem. Mity reprezentują tradycyjny idiom liryczny w jego unowocześnionej, „impresjonistycznej” odmianie, podczas gdy Kaprysy prowokacyjnie łamią oryginalną stylistykę Paganiniego poprzez dodanie zdystansowanego, „dekadenckiego” akompaniamentu. W zestawieniu z tym dość przekornym utworem popularne Scherzo-Tarantella Henryka Wieniawskiego (1855) jawi się jako utwór o naturalnej inwencji, a przy tym niezwykle skutecznie wyczerpujący tradycyjne przesłanki wirtuozostwa. Podobne wrażenie czyni I Rapsodia skrzypcowa Beli Bartóka, pisana w latach 928-29. Gwarantuje to oparcie partii solowej na autentycznych melodiach ludowych, opracowanych przez kompozytora z wielkim wyczuciem niuansów rytmicznych i harmonicznych tudzież z uwzględnieniem dynamiki ludowego węgierskiego tańca, konsekwentne zdążającego do kulminacji w zawrotnym tempie i dużej dynamice. Na materii utworu odcisnęła jednak silne piętno indywidualność kompozytora – materia utworu jest niezwykle wyrafinowana, a poszczególne rozwiązania formalne przemyślane w najdrobniejszych szczegółach. Wcześniejsze od Rapsodii Tańce rumuńskie artóka (1915), są bliższe romantycznym wzorcom stylizacji – ludowy oryginał podany został w postać niemal „nagiej”, w dyskretnej oprawie harmonicznej. Autorem aranżacji skrzypcowej dzieła, polegającej na odmiennym uszeregowaniu odcinków wybranych tańców cyklu oraz uzgodnienia kształtu melodii z wymogami techniki skrzypcowej jest Zoltán Szèkely.
Zoltán Kodály, rówieśnik i konkurent Bartóka, był także zainteresowany wykorzystywaniem materiału folklorystycznego. Jednak jego popularne Adagio na skrzypce i fortepian (1905) nie wykazuje śladów inspiracji muzyką ludową. To miniatura utrzymana w czystym stylu późnoromantycznym, szlachetna w rysunku fraz i nasycona komunikatywną ekspresją.
Idiom późnoromantyczny reprezentują również dwie miniatury skomponowane przez sławnych węgierskich skrzypków: Ferenca Vecseya (Valse triste) i Jenő Hubaya (Carmen Fantaisie brillante op. 3). Pierwsza z nich należy do nurtu muzyki salonowej, natomiast Fantaisie Hubaya, wykorzystująca najbardziej znane tematy z opery Bizeta, to „rasowa” muzyka koncertowa. Czynnik kantylenowy góruje w niej zrazu nad popisowością, ta ostatnia dochodzi jednak do głosu w toku rozwoju formy. W finale efektownych skrzypcowych ewolucji słucha się doprawdy z zapartym tchem.
Magdalena Dziadek